ما در عصری زندگی میکنیم که هر کسی می تواند به آسانی یک رسانه ایجاد نموده و در آن مطالب مختلف را منتشر کند. بیشتر مردم تحتتأثیر رسانههای مختلف هستند. رسانهها با اهداف مختلفی ایجاد میشوند که لزوما تمام این انگیزهها مفید نیستند و بیش از آنچه فکرش را بکنید بر افکار و نحوه تصمیمگیری ما در امور مختلف تأثیر میگذارند. بنابراین لازم است به کودکان خود آموزش دهیم که چگونه مخاطب نکتهسنج رسانهها باشند.
آموزش سواد رسانهای به کودکان به چند دلیل اهمیت دارد:
1. والدین با آموزش سواد رسانهای به فرزندان میتوانند آنها را به مخاطبانی نکتهسنج تبدیل کنند. آنها میتوانند تحلیل و ارزیابی موضوعات مطرحشده در رسانهها یا همان پیامهای رسانهای را به کودکان خود آموزش بدهند.
2. باعث میشود کودکان بتوانند مرز بین واقعیت و خیال را تشخیص بدهند. اینگونه متوجه میشوند که هر منبعی برای دریافت اخبار مناسب نیست.
بچهها همانند بزرگترها هر روز با حجم انبوهی از تبلیغات، اخبار جعلی و اطلاعات نادرست روبهرو میشوند. حتی بچههای کوچکتر هم در معرض انواع مختلف رسانه قرار دارند. به همین دلیل کارشناسان کودک توصیه میکنند که فرزندانتان را از کودکی با سواد رسانه ای آشنا کنید. آموزش سواد رسانه ای به کودکان موجب یادگیری تفکر انتقادی، شناسایی منابع معتبر خبری، تبدیلشدن به مخاطبی باهوش و گرفتن تصمیمات آگاهانه خواهد شد.
نکاتی که در آموزش سواد رسانه ای به کودکان باید توجه کرد؟
1. آموزش را زمانی شروع کنید که بچهها کوچکتر هستند: بیشتر مردم تصور میکنند آموزش سواد رسانهای به کودکان مربوط به زمانی است که آنها اواخر دوره دبستان یا بیشتر هستند، اما اینطور نیست. کارشناسان رسانه معتقدند سواد رسانهای را باید خیلی زودتر از اینها به بچهها آموزش داد چراکه کودکان در سنین پایینتر در معرض رسانههای مختلف قرار میگیرند.
2. آموزش سواد رسانه ای را از اصول اولیه شروع کنید: آموزش شناخت مرز واقعیت و خیال یکی از اصول اولیه آموزش سواد رسانه ای است. مثلا والدین میتوانند به کودکان خود توضیح بدهند افرادی که در آگهیهای بازرگانی حضور دارند واقعا آنطوری نیستند و نقش بازی میکنند و یا فیلم های هالیوودی ساختگی هستند و واقعیت ندارند. شاید این موضوع مدتی طول بکشد، اما در نهایت کودکان یاد میگیرند که هر چیز در رسانه لزوما واقعی نیستند.
3. دنبال لحظاتی باشید که آموزش مؤثرتر است: حواستان به موضوعات روزمره باشد چراکه میتوانند شروع گفتوگو با بچهها درباره رسانه باشند. مثلا اگر در شبکهای اجتماعی اطلاعات نادرستی مشاهده کردید، با فرزندتان راجع به آن صحبت کنید. بچهها را به این فکر بیندازید که ممکن است تیترهای خبری فریبنده باشند همچنین به آنها کمک کنید قبل از آنکه چیزی را در شبکههای اجتماعی به اشتراک بگذارند، آن را دقیق بررسی کنند.
4. همراه کودکان، مخاطب رسانهها شوید: تقریبا همه والدین میدانند که کتابخوانی با فرزندان چه اهمیتی دارد. با آنها درباره تصاویر کتاب صحبت میکنند، کلمات کتاب را با هم میخوانند و درباره داستان آن نظر میدهند. درباره رسانههای دیگر، بهویژه رسانههای دیجیتال، هم همینطور باشید.
بهجای آنکه تبلت را به کودکتان بدهید تا با آن سرگرم شود، با او همراه شوید و درباره آنچه در آن میبیند و انجام میدهد صحبت کنید.
5. یافتن منابع معتبر را به کودکان یاد بدهید: در اینترنت منابع اطلاعاتی بیشماری وجود دارد، پس باید به کودکان یاد بدهیم که چطور منابع معتبر را پیدا کنند. همچنین میتوانیم به آنها رسانههای معتبر را معرفی کنیم. وقتی فرزندتان بزرگتر شد، به او در پیداکردن منابع موثق خبری کمک کنید. منابع موثق خبری آنهایی هستند که رسمیت داشته و از مراجع رسمی کشور دارای مجوز می باشند و همیشه منابع خبریشان را شفاف بیان میکنند.
6. پرسشگری را به کودکان بیاموزید: آموزش سواد رسانه ای به کودکان یکباره اتفاق نمیافتد. باید با فرزندتان از کودکی در این باره صحبت کنید. خیلی از زمان ها میتوانید صحبت درباره رسانهها را با سؤالاتی شروع کنید که باعث میشوند فرزندتان درباره رسانهها بیشتر فکر کند. مثلا میتوانید سؤال کنید که مطلب مطرحشده در اینستاگرام درست است یا نه و چطور دربارهاش تحقیق کنیم. این سؤالات باعث میشوند بچهها مکث و به مطالب رسانهها فکر کنند.