سواد رسانه ای چیست؟
مهارت های سواد رسانه ای برای شناخت محتوای ارائه شده در رسانه ها لازم است. آیا تا به حال به این فکر کرده اید که چه مقدار از حجم رسانه هایی که دنبال می کنید دارای محتویات واقعی هستند؟ زمان زیادی از افراد به اشکال مختلف توسط رسانه ها صرف می شود باید مطمئن شوید که آن را به شیوه ای عاقلانه مصرف می کنید. شیوه اطمینان از این فرایند و آگاهی به جوانب محتوا همان چیزی است که سواد رسانه ای خوانده می شود
سواد رسانه ای چیست؟ معمولا عنوان سواد رسانه ای در جامعه به مفهومی پیچیده تبدیل شده است و برای کسانی که قبلاً نام این اصطلاح را نشنیده اید ممکن است کمی گیج کننده به نظر برسد. اکثر افراد می دانند که واژه های “رسانه” و “سواد” هر کدام به تنهایی به چه معنا هستند اما برخی استفاده همزمان از آن ها را با هم نشنیده اند. قبل از اینکه بتوان مفهوم این اصطلاح را فهمید باید معنای رسانه و سواد را به طور جداگانه درک کنید.
سواد چیست؟ می توان سواد را به عنوان توانایی شناسایی، تفسیر، درک و برقراری ارتباط تعریف کرد. مهارت های سواد شامل توانایی خواندن، نوشتن، صحبت کردن و گوش دادن به روشی است که به فرد امکان می دهد ارتباط موثر و موفق برقرار کند و دنیا را درک کند. حال چگونه این دو کلمه به هم گره می خورند؟ سواد رسانه ای توانایی درک اطلاعاتی است که به فرد ارائه می شود و او پاسخ مناسب می دهد.
رسانه چیست؟ رسانه یک اصطلاح گسترده است و اشکال مختلفی را در بر می گیرد. رسانه هر گونه خروجی ارتباطی است که برای توزیع اطلاعات، سرگرمی و داده ها استفاده می شود. اساساً رسانه روش و ابزاری است که از طریق آن ها پیام ها بین مخاطبان توزیع و به آن ها منتقل می شود. هنگامی که از آن با عنوان “رسانه های جمعی” نام برده می شود در رابطه با اشکال رسانه ای است که می توانند در مدت زمان کوتاهی به مخاطبان انبوه، دسترسی پیدا کنند.
حال می توان گفت “سواد رسانه‌ای” یا (Media Literacy) در یک تعریف بسیار کلی عبارت است از یک نوع درک متکی بر مهارت که براساس آن می‌توان انواع رسانه‌ها و تولیدات آن‌ها را شناخت و از یکدیگر تفکیک و شناسایی کرد.
در واقع سواد رسانه ای یعنی توانایی شناسایی انواع مختلف رسانه و درک انواع پیام‌های آن ها. هر رسانه وسیله‌ای است که از طریق آن پیام در قالب های مختلف برای مخاطب ارسال می‌شود.
اهمیت سواد رسانه ای: با وجود نکات مثبت زیاد و فواید انکارناپذیر رسانه ها، خطرات و مسائل زیادی نیز در دنیای رسانه وجود دارد. بدون احتیاط و مراقبت و بدون تسلط به مهارت های لازم و آنچه که سواد رسانه ای نامیده می شود این خطرات می توانند استفاده مکرر و مداوم رسانه ها را به طور بالقوه مشکل ساز کنند. سواد رسانه ای به فرد این امکان را می دهد که نیت رسانه ها را زیر سوال ببرند و از خود در برابر هرگونه تأثیر منفی رسانه ها محافظت کنند.
مهارت های سواد رسانه ای: برای اطمینان از استفاده ایمن رسانه‌ها می‌توانید برخی از مهارت‌های کلیدی سواد رسانه ای زیر استفاده نمایید:
1. تحلیل محتوا: این مهارت به عنوان تجزیه و تحلیل رسانه نامیده می شود و شامل تمام بررسی هایی است که بر اساس سواد رسانه ای در نقد یک قطعه رسانه انجام می شود. با مهارت تجزیه و تحلیل محتوا می توانید تعیین کنید که هدف محتوا چیست و تأثیر بالقوه آن رسانه ممکن است چه باشد.
2. تفکر انتقادی: می توانید این کار را با پرسیدن چند سوال کلیدی در مورد رسانه ای که با آن مواجه می شوید انجام دهید:
1. هدف از این محتوا چیست؟ 2. برای چه کسی طراحی شده است و آیا مخاطب خاصی را هدف قرار داده است؟ 3. چگونه می توان این را توسط مخاطبان مختلف تفسیر کرد؟ 4. آیا این اطلاعات از منبع موثق و معتبری آمده است؟ 5. در صورت وجود چه اطلاعاتی از قلم افتاده و حذف شده است؟
3. آداب یا رژیم مصرف رسانه: یعنی استفاده صحیح، به اندازه از رسانه های مختلف اعم از شبکه های اجتماعی و سایر رسانه های صوتی و تصویری. برای این موضوع باید دو نکته مهم را در نظر گرفت: 1) استفاده متناسب و به اندازه از رسانه ها ؛ 2) استفاده از مواد (محتوا) رسانه ای مفید.
4. تولید محتوا: با درک قوی از سواد رسانه ای می توانید محتوای آنلاین با اهداف خوب ایجاد کنید و به حجم رسانه های مفید موجود آنلاین بیفزایید.
