اینکه فضای مجازی، منشاء خدمات بسیاری است و بخش مهمی از امور روزانه را آسان می‌کند شکی نیست و از این رو نمی توان از این فن آوری مهم چشم پوشی کرد اما شیوه استفاده از آن هم مهم است. آشنا نبودن با این فضا و ضفف فرهنگ استفاده از آن موجب بروز برخی رفتارهای ناپسند و ناهنجار از جمله دروغ، تهمت، غیبت، بدگویی، انگ زدن و بازی با آبروی افراد شده و زمینه را برای شیوع و بروز انواع و اقسام این رفتارها فراهم کرده است.
یکی از شاخصه های حضور در فضای مجازی که از چالش های جدی امروزه به خصوص در شبکه های اجتماعی به حساب می آید، خود بزرگ بینی، توهم همه چیز دانی و اظهار نظر در مورد مسائلی است که یا اطلاعات ما نسبت به آن بسیار اندک و یا در حد صفر است. خیلی ها در این فضا خود را سیاستمدار یا اقتصاد دان تمام عیار می دانند و با دیگران در مورد این مسائل دهان به دهان می شوند که پایان این بحث های داغ سیاسی، دلخوری، قهر و حتی دشمنیست.
اگر نگاهی به اطرافیان خود در فضای مجازی که در حال غوطه خوردن در اقیانوس اطلاعات بسیار زیاد هستند داشته باشید چیزی که متوجه خواهید شد آن است که بسیاری از مخاطبین فضای مجازی دچار این توهم یعنی توهم دانایی یا همه چیز دانی رسانه ای هستند. آفتی که اولین علت ظهور و بروز آن حجم بالا اطلاعات دریافتی رد و بدل شده در طول شبانه روز است که از طریق مختلف به دست مخاطبین در فضای مجازی می رسد.
طبق نتایج آخرین پژوهش ها و مطالعات علمی اطلاعانی که یک انسان امروزی یعنی انسان عصر رسانه های نوین و فضای مجازی در طول یک روز از زندگی خود دریافت می کند برابر با همه اطلاعاتی است که یک انسان قرن هجدهم در طول عمر خود دریافت کرده است. اطلاعاتی که با چنان سرعت و حجمی خود را بر ما که مخاطب آن اطلاعات محسوب می شویم تحمیل می کنند که فرصت ارزیابی وتجزیه و تحلیل را از ما می گیرند و در نهایت ما را دچار سردگمی می کنند.
اطلاعاتی که درباره موضوعات مختلف در اختیار مخاطبین قرار می گیرد به شکلی صاعقه وار تاثیری کوتاه از خود به جای گذاشته و بعد به فراموشی سپرد می شود.
مسئله اصلی این است که آیا واقعا ما به این حجم از اطلاعات نیاز داریم؟
در پاسخ باید گفت مصرف رسانه ای می بایست متناسب با احتیاج ما باشد و از پرخوری رسانه ای باید خودداری کرده و برای دوری از سطحی شدن باید همیشه چند قدم از این فضا فاصله بگیریم و ورودی های ذهنی خود را محدود کنیم.
یکی از شاخص‌های مهم، دستیابی به مهارت «سواد رسانه ای» و «گرفتن رژیم مصرف رسانه‌ای» و دانستن «آداب مصرف رسانه» است به این معنی که از سفره رنگین رسانه‌هایی که پیش روی ماست چه میزان مصرف کنیم؛ قرار نیست که ما در تمامی گروه ها و کانال ها در شبکه های اجتماعی عضو باشیم و همه سایت ها را بررسی کنیم. باید باور کنیم تمرکز بر یک یا چند موضوع محدود قطعا بهتر از نگاه سرسری به تعداد زیادی موضوعات مختلف و غیر کاربردی است.
با خودتان فکر کرده اید که اگر بعضی از کانال ها و گروه هایی که عضو هستید را ترک کنید چه اتفاقی می افتد؟ چند درصد مطالبی که در طول روز می خوانید تکرار مطالب سایر کانال هاست؟ اصلا چه ضرورتی دارد اجازه ورود برخی اطلاعات را به ذهن بدهید؟ اصلا به این فکر کرده اید که سرانجام این شلوغی ذهنی ناشی از دریافت گسترده اطلاعات چیست؟ و آیا بررسی کرده اید که این اطلاعات دریافتی چقدر شما را آگاه چقدر باعث ناامیدی و افسردگی می شود.؟
پاسخ به این سوالات شما را به تصویری واقعی تر از مصرف رسانه ای مواجه می کند و به شما می گوید دقیقا در کدام نقطه ایستاده اید. پس برای آغاز غربالگری رسانه ای خود خصوصا در فضای مجازی حتما به این سوالات پاسخ دهید.
در این جا باید توجه داشت که برای یک مصرف صحیح و مناسب رسانه ای و همچنین غربالگری رسانه ای نیاز است دست به کار شوید و اقدام به دروازه بانی دقیق اطلاعات و اخبار ورودی به ذهن خود کنید.
دروازه بانی اطلاعات و خبر یعنی یعنی شخصی بین منبع و گیرنده خبر قرار گیرد و تعیین کند که چه خبرهایی انتخاب شوند و یا اخبار چگونه چینش و پردازش شوند. این عملکرد همانند حرکات یک دروازبان است.
برای دستیبای به این مهارت و گزینش صحیح اخبار و مطالب که از اهمیت بسیار بالایی برخوردار می باشد نیاز است که مهارت سواد رسانه ای و تکنیک های آن را به خوبی یادگرفته و در مواقع مورد نیاز در فضای مجازی از آن استفاده نمایید.
