وقتی جرمی در فضای مجازی ارتکاب می یابد عده ای از کاربران از وقوع آن جرم متحمل ضرر و زیان می شوند که در خصوص این امر چون جزء جرایم غیر مشهود محسوب می شوند (یعنی پلیس بعد پس از ارتکاب جرم در جریان امور قرار می گیرد) فردی که متحمل ضرر و زیان شده است باید از طریق نهادهای قضایی اقدام به ثبت شکایت نماید و اقداماتی را انجام دهد.
در ادامه به مراحل و اقدامات روند پیگیری و تشکیل پرونده اشاره خواهیم کرد.
تمامی جرائمی که در فضای مجازی اتفاق بیفتد توسط دادسرای جرائم رایانه‌ای و پلیس فتا پیگیری می‌شوند. جرائمی مانند : کلاهبرداری اینترنتی، جعل کامپیوتری، تخریب یا هک داده و دسترسی غیرمجاز و انتشار تصویر و فیلم در فضای مجازی، تهدید از طریق شبکه‌های اینترنتی، توهین به مقدسات اسلامی در فضای مجازی. در صورت وقوع هریک از این جرائم شاکیان می‌تواند با تنظیم شکوائیه همراه با ارائه دلایل و مستندات برای احقاق حق خود اقدام کنند.
برای شکایت و پیگیری کلاهبرداری اینترنتی دو روش کلی وجود دارد:
1. مراجعه حضوری و تشکیل پرونده: اگر به فرد یا افراد خاصی مشکوک باشید پرونده برای بررسی بیشتر به دادگاه ارجاع داده می‌شود در غیر این صورت پرونده برای بررسی بیشتر به پلیس فتا تحویل داده می‌شود.
2. مراجعه به سایت پلیس فتا و اعلام شکایت؛ در این روش با مراجعه به سایت cyberpolice.ir می‌توانید شکایت خود را مطرح کنید.
به طور کلی و در یک دید مراحل شکایت از جرائم اینترنتی به ترتیب زیر است:
1. مراجعه به دفاتر قضایی و تنظیم شکوائیه در خصوص موضوع جرم
2. تشکیل پرونده و اخذ دستورات قضایی
3. مراجعه به پلیس فتا محل سکونت و ارائه مستندات به پلیس فتا
4. انجام تحقیقات لازم توسط پلیس فتا
5. ارسال به مرجع قضایی جهت اعمال قانون
نحوه تنظیم شکایت از کلاهبرداری اینترنتی:
ابتدا با افراد مطلع مشورت کنید تا علاوه بر بررسی دلایل و شواهد توسط آن ها و استفاده از تجربیات بتوانید با سرعت بیشتری شکایت خود را پیگیری کنید.
پس از کسب مشاوره و راهنمایی های لازم از افراد مطلع از جمله وکیل در ادامه ابتدا می بایست از طریق دفاتر خدمات قضایی الکترونیک در سامانه قضایی ثنا ثبت نام کنید و مدارک و شواهد و دلایل خود را نیز بر روی سایت بارگذاری کنید.
گردش کار در دادسرای جرائم رایانه ای:
با مراجعه به دادسرا و ارائه شکوائیه و مدارک پیوست باید اقدام به ابطال تمبر و پرداخت هزینه دادرسی کنید. پس از اخذ دستور از معاونت محترم دادسرای جرایم رایانه ای، نامه ای خطاب به پلیس فتا در جهت مستند سازی از دلایل و تحقیق از شاکی، به شاکی ارائه می‌شود و پس از آن باید شکایت خود را با دستور معاونت ارجاع دادسرا به پلیس فتا ارائه کنید.
پیگیری دستورات توسط پلیس فتا:
ریاست پلیس فتا هر پرونده را به دایره مربوطه دارای صلاحیت ارجاع می‌دهد و پس از اتمام تحقیقات در مدت مشخص شده، پرونده را به دادسرا ارجاع خواهد داد. در ادامه باتوجه به تشخیص معاونت دادسرا، پرونده به یکی از شعب دادیاری یا بازپرسی فرستاده می‌شود. در این مرحله می توانید جهت بیان توضیحات به بازپرس و دادیار به آن شعبه مراجعه کنید و مستندات خود را نیز ارائه دهید.
وظایف قضات دادسرای جرائم رایانه‌ای:
پس از پایان تحقیقات اولیه، پرونده به دستور رئیس شعبه با اخذ استعلام‌های لازم و دستورات تکمیلی از جانب قاضی دادسرای جرایم رایانه‌ای برای انجام مراحل بعد آماده می‌شود. در صورتی که رئیس شعبه تشخیص به ضرورت حضور متهم در دادرسی بدهد به ضابطان قضایی دستور می‌دهد که مراتب به متهم جهت حضور جهت ادای توضیحات ابلاغ شود و یا در صورت لزوم دستور جلب متهم را می‌دهد.
صدور قرار مجرمیت:
در صورتی که دلایل و مستندات شما کافی باشد، قرار مجرمیت صادر می‌شود و اگر قرار مجرمیت تائید شود، متعاقب آن کیفرخواست صادر خواهد شد. با صدور قرار صادره از سوی بازپرس و یا دادیار، پرونده جهت بررسی، نزد دادستان ارجاع داده می‌شود تا وی نیز نظر خود را اعلام کند. اگر قرار صادره، قرار مجرمیت باشد و کیفرخواست صادر شده باشد، پرونده از دادسرا به دادگاه صالح ارسال می‌شود.
