هر فعل یا ترک فعلی که از طریق یا به کمک سیستم های کامپیوتری رخ دهند، جرایم رایانه ای یاد می شود، که به سه دسته تقسیم می‌شوند: دسته اول موضوع جرایم سنتی مثل سرقت، تخریب تجهیزات و… هستند. در دسته دوم کامپیوتر وسیله و ابزاری برای ارتکاب به جرم است و از آن برای جعل مدرک، گواهینامه و … استفاده می شود. در دسته سوم جرایم محض، جرایمی مانند هک یا ویروسی کردن که صرفاً در فضای سایبر (مجازی) اتفاق می‌افتد.
برخی از جرایم رایانه ای و سایبری عبارت اند از:
1. جاسوسی رایانه‌ای 2. سابوتاژ رایانه ای(پاک کردن غیرمجاز داده‌ها به منظور مختل ساختن عملکرد عادی سیستم) 3. جعل کامپیوتری 4. افترا و نشر اطلاعات از طریق پست الکترونیک 5. تطهیر نامشروع پول 6. قاچاق مواد مخدر 7. جرایم مربوط به کپی رایت و برنامه‌ها 8. جرایم در تجارت الکترونیک
در ادامه به مجازات برخی از رایج ترین جرایم سایبری خواهیم پرداخت.
1. جرم دسترسی غیر مجاز: بر اساس ماده 1 قانون جرایم رایانه‌ای که در تاریخ 05/03/1388 توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شده است، هرکس به طور غیرمجاز به داده ها یا سامانه های رایانه ای یا مخابراتی که به وسیله تدابیر امنیتی حفاظت شده است دسترسی یابد، به حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج میلیون (5.000.000) ریال تا بیست میلیون (20.000.000) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهدشد.
2. جرم شنود غير مجاز یکی دیگر از مجازات جرایم سایبری:
طبق ماده (2) قانون جرایم رایانه ای، هر کسی که به طور غیرمجاز محتوای در حال انتقال ارتباطات غیرعمومی در سامانه های رایانه ای یا مخابراتی یا امواج الکترو مغناطیسی یا نوری را شنود کند، به حبس از شش ماه تا دو سال یا جزای نقدی از ده میلیون (10.000.000) ریال تا چهل میلیون (40.000.000) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
3. جرم جعل رایانه‌ای: طبق ماده (6)، هر کسی به طور غير مجاز مرتکب اعمال زير شود، به حبس از يک تا پنج سال يا جزاي نقدي از بيست تا يکصد ميليون ريال يا هر دو مجازات محکوم خواهد شد: الف) تغيير داده اي قابل استناد يا ايجاد يا وارد کردن متقلبانه داده ها. ب) تغيير داده ها يا علايم موجود در کارت هاي حافظه يا قابل پردازش در سيستم هاي رايانه اي يا مخابراتي يا تراشه ها يا ايجاد يا وارد کردن متقلبانه داده ها يا علايم به آنها.
4. جرم سرقت رايانه اي: طبق ماده (12)، هرکسی که به طور غیرمجاز داده های متعلق به دیگری را برباید، چنانچه عین داده ها در اختیار صاحب داده ها باشد، به جزای نقدی از یک میلیون (1.000.000) ریال تا بیست میلیون (20.000.000) ریال و در صورت این که داده ها در اختیار صاحب آن نباشد، به حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج میلیون (5.000.000) ریال تا بیست میلیون (20.000.000) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
5. جرائم علیه عفت و اخلاق عمومی: طبق ماده (14)، هرکس به وسیله سامانه های رایانه ای یا مخابراتی یا حامل های داده محتویات مستهجن را منتشر، توزیع یا معامله کند یا به قصد تجارت یا افساد تولید یا ذخیره یا نگهداری کند، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون (5.000.000) ریال تا چهل میلیون (40.000.000) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
محتویات و آثار مبتذل به آثاری اطلاق می گردد که دارای صحنه و صور قبیحه باشد.
6. جرم هتک حيثيت: طبق ماده (16) هر کسی به وسيله سيستم هاي رايانه اي، فيلم يا صوت يا تصوير ديگري را تغيير دهد يا تحريف کند و آن را منتشر يا با علم به تغيير يا تحريف منتشر کند، به نحوي که عرفاً موجب هتک حيثيت او شود، به حبس از نود و يک روز تا دو سال يا جزاي نقدي از پنج تا چهل ميليون ريال يا هر دو مجازات جرایم سایبری محکوم خواهد شد. چنانچه تغيير يا تحريف به صورت مستهجن باشد، مرتکب به حداکثر هر دو مجازات مقرر محکوم خواهد شد.
7. جرم نشر و اکاذيب: طبق ماده (18)، هر کس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به وسیله سامانه رایانه ای یا مخابراتی اکاذیبی را منتشر نماید یا در دسترس دیگران قرار دهد چه ضرر مادی یا معنوی به دیگری وارد شود یا وارد نشود، افزون بر اعاده حیثیت (در صورت امکان)، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون (5.000.000) ریال تا چهل میلیون (40.000.000) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
